Co to są dobra osobiste?

Słysząc termin „dobra osobiste” wiele osób myśli o wszelkich dobrach materialnych, które posiada. Według polskiego prawa jest to jednak przekonanie całkowicie błędne. Czym zatem są dobra osobiste? Kodeks cywilny nie daje jednoznacznej odpowiedzi.

Co Polacy wiedzą o dobrach osobistych?

W ramach swojej pracy zawodowej (i nie tylko) bardzo lubię podróżować pociągami.

Kilka godzin spędzonych w przedziale to zawsze doskonała okazja na nadrobienie zaległości czy lekturę książek, na które trudno wygospodarować czas w ciągu dnia. Poza tym podróże koleją to doskonała okazja do poznania ludzi, od których zawsze można nauczyć się czegoś nowego, poszerzając horyzonty.

W trakcie takich spontanicznych rozmów ze współpasażerami często jestem pytany o to czym się zajmuję zawodowo.

- Jestem adwokatem. Przede wszystkimi zajmuję się ochroną dóbr osobistych – odpowiadam zgodnie z prawdą.

- Czyli czym konkretnie? Co to są dobra osobiste? – słyszę w odpowiedzi.

Tego typu pytanie słyszę na tyle często, że ostatnio sam zacząłem pytać przypadkowo poznanych osób, czy wiedzą czym są dobra osobiste.

- No to są pewnie wszystkie moje rzeczy, których jestem właścicielem, czyli telefon itd. – usłyszałem ostatnio od pana, z którym dzieliłem przedział w drodze do Szczecina.

Skala tego typu odpowiedzi jest na tyle duża, że doszedłem do wniosku, że muszę coś z tym zrobić. Prawna ochrona dóbr osobistych przysługuję przecież każdemu. Dlaczego miałaby to zatem być wiedza tajemna przeznaczona tylko dla prawników? Przecież każdy człowiek powinien przynajmniej być świadomym tego, że polskie prawo daje mu możliwość obrony chociażby własnej reputacji, która w wielu branżach decyduje wręcz o tym, czy odniesiemy sukces. Dlatego postanowiłem założyć tego bloga, na którym będę chciał w jak najbardziej przystępny sposób tłumaczyć skomplikowane prawne aspekty ochrony dóbr osobistych.

Jak zdefiniować dobra osobiste?

Skoro zatem wiemy już, że dobra osobiste to nie telefon komórkowy i inne dobra materialne, których jestem właścicielem, to pora odpowiedzieć na tytułowe pytanie: Czym właściwie są dobra osobiste?

I tu niestety kończą się proste i jednoznaczne odpowiedzi. W kodeksie cywilnym, który jest podstawą prawną dochodzenia swoich dóbr osobistych przed sądem, nie ma bowiem jednoznacznej definicji tego pojęcia. W artykule 23 kodeksu cywilnego czytamy:

„Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.”

Art. 23 kodeksu cywilnego

Kluczowy jest tu przede wszystkim zwrot „w szczególności”. Świadczy on bowiem o tym, że katalog dóbr osobistych jest zbiorem otwartym. W praktyce oznacza to, że sąd może stwierdzić, że zostały naruszone dobra osobiste, gdy sprawa będzie dotyczyła wartości niematerialnych niewymienionych w tym artykule kodeksu. Zdarzały się orzeczenia sądowe, w których za dobra osobiste uznano np. prawo do prywatności, prawo do spokoju czy prawo do kultu po osobie zmarłej.

Konkretnymi przykładami dóbr osobistych chciałbym się jednak zająć już w kolejnych artykułach. Tutaj spróbujmy przede wszystkim odpowiedzieć na pytanie, które postawiłem w tytule. Czym są zatem dobra osobiste, skoro w przepisach prawa nie występuje konkretna definicja a ich zbiór jest stale rozszerzany przez naukowców i sędziów?

Analizując dobra wyliczone we wspomnianym art. 23 kodeksu cywilnego można stwierdzić, że dobra osobiste to po prostu wartości niematerialne, które są związane bezpośrednio z danym człowiekiem. Taka definicja nie jest jednak do końca prawdziwa, bo w kodeksie cywilnym znajduje się też art. 43, który mówi o tym, że przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych mają zastosowanie także w stosunku do osób prawnych, czyli chociażby firm.

Jeśli ktoś będzie rozpowszechniał kłamstwa na mój temat twierdząc, że jestem oszustem, złodziejem czy analfabetą, muszę bronić swoich dóbr osobistych; muszę bronić prawdy o sobie.

Dlaczego miałoby to nie dotyczyć tzw. osób prawnych takich jak związki wyznaniowe, stowarzyszenia, partie polityczne czy firmy dla których utrata dobrej reputacji może po prostu oznaczać stratę potencjalnych klientów, a w konsekwencji bankructwo i koniec istnienia?

Dlatego, choć dobra osobiste osób prawnych nie są zdefiniowane ani wymienione w prawie, powszechnie uważa się za nie między innymi dobre imię, nietykalność pomieszczeń czy tajemnicę korespondencji przedsiębiorstwa.

Czy warto bronić dóbr osobistych?

Myślę, że patrząc na powyższe przykłady, odpowiedź na to pytanie musi być tylko jedna: warto.

Ochrona dobrego imienia to tylko jeden z wielu przykładów tego jak kluczowa może być ochrona własnych dóbr osobistych. Na dobrą reputację pracujemy przez całe życie - zarówno prywatne jak i zawodowe. Ta praca pójdzie jednak na marne, jeśli nie będziemy bronić prawdy i karać kłamstw na nasz temat.

Skoro tak istotna jest ochrona dobra osobistego, jakim jest dobre imię, to co można powiedzieć o wymienionych w kodeksie dobrach takich jak zdrowie czy wolność? Dlatego w następnych artykułach opiszę konkretne przykłady chronionych prawem dóbr osobistych i opowiem o tym co możemy zrobić, gdy ktoś je narusza.

Kancelaria adwokacka "Prawo Filipa Filip Wołoszczak S.K."
ul. Tadeusza Czackiego 15/17, 00-043 Warszawa
NIP 1133050753 | KRS 0000950538 | REGON 521192826 | 
Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, XIV Wydział Gospodarczy KRS

Polityka prywatnościRegulamin sklepu
linkedin facebook pinterest youtube rss twitter instagram facebook-blank rss-blank linkedin-blank pinterest youtube twitter instagram